4 februari 2024 Strijktrio: Jeroen Dupont viool, Shih-Hsien Tsai altviool & Ketevan Roinishvilli cello

Interessante vertolkingen vol kleurnuances

 Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Het optreden van drie jonge musici als strijktrio, die ieder als solist al vele prestaties hebben geleverd, was verfrissend. Net als de stormachtige wind die over de boulevard van Vlissingen raasde, en de frisse lucht met een pittige zoutachtige smaak, overrompelden deze drie musici: Jeroen Dupont (viool), Shih-Hsien Tsai (altviool) en Ketevan Roinishvili de aanwezigen. De zaal was weer uitverkocht en de verwachtingen waren hooggespannen.

Begonnen werd met het Trio in Bes D 581 van Franz Schubert. Een werk dat Schubert schreef toen hij 20 jaar was. In het Allegro moderato werd meteen duidelijk hoe deze fijngevoelige componist Beethoven bewonderde. Met heerlijke accenten en een heftige doorwerking waarin de sfeer vanwege de modulaties regelmatig veranderde. In het Andante, met enkele opvallende stiltes moet het middendeel intens, dromerig en zachter gebracht worden. Hier had ik graag een groter pianissimo gehoord. Het Menuetto klonk prachtig en sierlijk mede door de mooi gespeelde altvioolmelodie in het trio. In het Rondo allegretto kwam de humor van het expressieve thema goed over. Het spel tussen de drie strijkers klonk helder. De instrumenten spelen evenwaardige partijen, mogen individueel af en toe uitblinken maar alles moet ook goed samenklinken. Dat gebeurde ook. De vrolijkheid is de belangrijkste gemoedstoestand in dit werk, Schubert schreef het in de klassieke stijl maar voegde er ook een stevige portie romantiek aan toe. Hieruit blijkt zijn mateloze bewondering voor Haydn, Mozart en Van Beethoven.

Daarna vertelde Jeroen Dupont dat er een grote verwarring had plaatsgevonden. Niet het Strijktrio in G van Beethoven zou vertolkt worden, maar nummer 1 opus 3 in Es.

De verwarring ontstond vanwege het cijfer 3. Beethoven schreef vijf strijktrio’s. Beethoven schreef die onder drie opusnummers (opus 3, 8 en 9). Maar hij nummerde de trio’s van opus 9 ook als 1, 2 en 3. De drie musici van het strijktrio (alweer het cijfer 3) hadden eerst verschillende partituren bestudeerd, maar zondag 4 februari in de reeks ConcertenVlissingen werd tenslotte het Strijktrio in Es opus 3 vertolkt. Zijn eerste strijktrio schreef Beethoven als twintiger en hij droeg het op aan de gravin de Browne. Het werk is eerder een Divertimento of Serenade, vanwege het aantal delen in de klassieke serenadevorm.

Het Allegro con brio, met een energiek eerste thema en krachtige effecten, klonk als een klok. Ook het zangerige tweede thema met duetten tussen de instrumenten klonk energiek. Er werd mooi gemoduleerd met veel aandacht voor de fraseringen.

In het Andante was een interessante uitwisseling tussen de drie instrumenten te horen. Het vier tonen motief (zoals in het begin van de vijfde symfonie, het noodlot thema) klonk overtuigend. Alles werd dansant, doorzichtig en vlot gebracht.

Het werk kent twee Menuetten, later zou Beethoven het Menuet vervangen door een Scherzo.

Menuet I (Allegretto) werd ritmisch sterk gespeeld en het middendeel (trio) klonk charmant mede door de stevige staccato begeleiding van de cello, terwijl de melodie gebracht werd door de andere strijkers.

Het Adagio is interessant vanwege de wisselwerking tussen de drie instrumenten. Er werden door de viool en cello (wat een prachtige, vol getrokken tonen!), melodische frasen gebracht, met knap gespeelde versieringen.

Menuet II (moderato) in de stijl van een musette en een speciaal door de viool op de hoge snaar gespeeld trio, en het slotdeel Finale in rondovorm, vergden virtuositeit vanwege de contrasterende ritmes. De drie musici imponeerden met intens en krachtig spel.

Geen Wie van de Drie spelletje meer, maar de volgende keer alle drie de trio’s opus 9 vertolken, zou fijn zijn.

3 December 2023 Klára Würtz pianosolo

Bij Klára Würtz komt de muzikale boodschap over

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

De temperatuur lag rond het nulpunt. Rond het Fletcher hotel Arion waaide een gure wind, maar in de concertzaal hing een aangename warme sfeer. Het voorlaatste concert dit jaar in de reeks ConcertenVlissingen werd verzorgd door pianiste Klára Würtz. Deze musicus heeft al meerdere keren gespeeld in deze concertreeks. De meer dan volle zaal was het bewijs dat het publiek graag weer en wind trotseert om deze musicus te horen spelen.

Op het programma zondag 3 december een Partita van Bach en de onvergelijkbare Sonate in Bes D 960 van Schubert. Dit zijn al jaren voor mij de twee componisten die in mijn Top 3 staan. Bovendien bewonder ik de wijze waarop Klára Würtz musiceert. Zij staat boven de techniek en slaagt erin haar muzikale boodschap op een intense, emotioneel subtiele manier over te brengen.

Bach schreef zes delen met Partita’s. Zogenaamde klavier-oefeningen die bestonden uit een Prelude en een reeks dansen zoals de Allemande, Courante, Sarabande, Menuet en Gigue; levendige dansen, steeds met een ander ritme, De Partita’s zijn absoluut niet gemakkelijk om te spelen, maar Bach zag deze werken dan ook als ‘Oefeningen in het genieten’. En het was genieten geblazen tijdens de uitvoering door Würtz. Zij bracht de Partita technisch perfectionistisch, maar ook met een heel individuele interpretatie. De korte nootjes werden met kleine versieringen gespeeld en de ingewikkelde dansen kwamen haarscherp over. Heel apart klonken de polyfonische passages, helder en licht.

In het najaar van 1828 schreef Franz Schubert zijn drie laatste pianosonates. Twee maanden later stierf hij, slechts 31 jaar oud. Zijn laatste sonate kan gezien worden als een muzikaal testament.

Bes D 960 is de meest persoonlijke sonate. Sereen en vol melancholie. De vorm met eerst twee langzame delen is apart. Schubert houdt zich in dit werk niet meer aan de geldende regels. Zo begint de sonate met een Molto Moderato. Dit is vrij ongewoon, meestal begint een sonate met een snel deel. De opvallende plotselinge pauzes in de muziek en de rijke melodielijnen dringen door tot op het bot. De weidse beginmelodie, de steeds terugkerende brommende lage tonen en die heerlijke modulaties, waardoor de sfeer steeds anders wordt ingekleurd, klinken imponerend. De lyrische melodieën wisselen af met melancholische passages. De ingenieuze doorwerking in het lange openingsdeel, waarin de twee thema’s schitterend harmonisch bewerkt zijn, werd door Würtz ontroerend mooi gebracht, je hoorde pijnlijke, schrijnende momenten en mysterieuze stiltes. Ja, je hoorde de stiltes, omdat ze gevuld waren met emotie. Ook voor het Andante sostenuto koos Schubert voor een langzaam tempo. Voor een uitvoerder een moeilijke opgave, maar Würtz had er geen enkele moeite mee en bracht haar boodschap met overtuiging. In dit deel strijden pessimisme en opflakkerend optimisme met elkaar (mineur en majeur) maar het onderliggende gevoel blijft smartelijk.

Hoe fris en delicaat kwam het Scherzo over en wat kwamen de verschillende registers van de Bösendorfer vleugel hier mooi uit. Na het vrolijke en ook koortsachtige van het Scherzo klonken de vreemde syncopische accenten in het Trio als doodsklokken.

De Finale in rondovorm was verrassend vanwege die dwingend neergelegde lage toon die steeds, na de afwisselingen met een andere sfeer, en andere ritmes, terugkeerde. De Sonate eindigde tenslotte met een razendsnel, briljant en vrolijk gespeeld Presto.

Respect voor de natuurlijke, maar ook emotioneel geladen uitvoering door toppianiste Klára Würtz. Zij zorgde voor een hartverwarmend gevoel in deze koude periode.

5 November 2023 Anastasia Feruleva cello & Frank van der Laar piano

Interessant programma en weergaloze vertolking

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Het duo Anastasia Feruleva (cello) en Frank van der Laar (piano) speelde zondag 5 november 2023 in de zaal van het Fletcher hotel Arion in Vlissingen (reeks ConcertenVlissingen) het programma Noorderlicht, met werken van Bosmans, Sinding, Grieg en Popper. Het recital was interessant en afwisselend. De musici zijn als duo als het ware vergroeid. Als deze twee musiceren ontstaat er een benijdenswaardige eenheid waarbij de muziek uit één ziel komt.
De Nederlandse Henriette Bosmans, dochter van twee musici, was een geweldige pianiste en zij componeerde werken die zowel modern als impressionistisch klonken. Die eigen stijl kwam al meteen uit in het Allegro maestoso van haar Sonate voor cello en piano, waarin de cello een nostalgische melodie bracht en door stevige pianoakkoorden werd ondersteund. De speciale effecten in dit lange deel maakten de muziek extra spannend, De kabbelende pianobegeleiding en de weemoedige klanken die de cello als het ware zong, smolten perfect samen. Heel anders was het Allegretto met een obsederende herhaling van lage getrokken tonen en een versierende pianobegeleiding. Feruleva speelde in het Adagio gepassioneerd. De Rombouts cello uit 1710 komt onder haar handen volledig tot bloei, met prachtige ronde tonen. Feruleva fraseert op een tot de verbeelding sprekende wijze. Pianist van de Laar is niet alleen een begeleider, hij ondersteunt en kleurt de interpretatie mooi in. Het slotdeel: Allegro molto e fuoco werd vol vuur vertolkt. De cello klonk soms smekend, dan weer aandacht eisend, tegenover de vloeiende begeleiding, regelmatig onderbroken door onverwachte effectvolle akkoorden, om met een spannend slot te eindigen.
De titel van het programma Noorderlicht slaat op de keuze voor twee 19de-eeuwse Noorse componisten Christiaan Sinding en Edvard Grieg. De sfeer van de eeuwig zingende bossen en het mysterieuze Noorderlicht (dat diezelfde avond in Nederland en België te bewonderen was) kwam goed uit in Romance vol smartelijk verlangen. Sinding schreef rustgevende muziek met vloeiende lijnen en zachte volle tonen. Het uitzicht vanuit de zaal op een grijze lucht en golven met witte koppen in de Westerschelde, deed net als deze muziek denken aan een perpetuum mobile.
Grieg schreef zijn sonate voor cello en piano in a in 1883 in Bergen. Dat Grieg de cello goed kende en doorgrondde, was omdat zijn oudere broer een goed cellist was. De sonate is heel natuurlijk geschreven, harmonisch rijk en ritmisch interessant.
De twee partijen zijn gelijkwaardig, celliste Feruleva speelde met volledige overgave de brede hartstochtelijke melodieën en overtuigde met virtuoos gebrachte pizzicato’s. Van Laar blonk uit in de prachtig gespeelde arpeggio’s en stimulerende sterke ritmische passages. De herhalingen van de 2 thema’s kwamen in het allegro agitato over als komende en gaande golven van emotie, doordrenkt van nostalgie.
Het middendeel (Andante), met een mooie piano intro en een indringende emotionele melodie gebracht door de cello, toverde een beeld voor ogen van een soort marche funèbre. Dit middendeel werd dramatisch gebracht, het bevat veel effecten, klinkt soms obsederend en vloeit dan weer naadloos over in mysterieuze verstilling.
De Finale met veel herhalingen is lang. Van Laar en Feruleva creëerden een intense sfeer. Zij zorgden ervoor dat de volksliederen en -dansen, die Grieg in dit werk geraffineerd heeft verweven, volledig tot hun recht kwamen. Maar ook in dit markante slotdeel kwam de elegische stijl van Grieg prachtig uit.
Grieg was al razend moeilijk om te spelen, maar Elfentanz van David Popper was een staaltje van pure virtuositeit. Trapezewerk zonder opvangnet. Lichtvoetige, spannende en charmante muziek die vlekkeloos werd uitgevoerd.
Dit duo blijft boeiend met weergaloze vertolkingen gespeeld vanuit het hart.

19 Maart 2023 Kirila Kraal sopraan & Nicolas van Poucke piano

Van pure vreugde naar diepe smart

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

In de reeks ConcertenVlissingen vond zondag 19 maart in Fletcher hotel Arion in Vlissingen een bijzonder recital plaats. Sopraan Kirila Kraal en pianist Nicolas van Poucke vertolkten werken van Richard Strauss en Robert Schumann.
Voor vocalisten is de zaal aan de droge kant, maar goede musici weten zich uitstekend aan te passen aan een dergelijke akoestiek. Dat bleek direct in het openingslied Zueignung van Strauss, het Habe Dank klonk vol en jubelend. Kraal overtuigde meteen door de ingetogenheid bij het sombere Allerseelen en de emoties van de een jonge vrouw in de 3 Songs of Ophelia (naar Shakespeare).
Kraal bezit een grote tessituur en mengt de kopstem goed met de borststem, in het mediumregister zorgt ze voor een mooie inkleuring. Van Poucke is een begeleider die de emotie van de vocale partij goed aanvoelt en accuraat ondersteunt. De Strauss liederen, waarin de afwisseling tussen vreugde en verdriet groot was, werden afgesloten met het aangrijpende lied Morgen. De piano intro was zinderend mooi, de zin: En morgen zal de zon weer schijnen, kwam extra over, met het boeiende uitzicht op de Westerschelde en de loodzware grijze wolkenmassa. Na het verstilde slot paste alleen het zwijgen en het ultieme ervaren/aanvaarden.
Als overgang naar de liedcyclus Frauenliebe und -Leben van Schumann speelde Nicolas van Poucke delen uit Kreisleriana, een reeks Fantasien die Schumann in 1838 schreef. Een reeks die vooral een extreem somber karakter heeft met als de bekende emotie de angst, dit i.t.t. de Kinderszenen, die hij in datzelfde topjaar componeerde. Schumann die alles opdroeg aan Clara, maar ook aan Chopin, schreef vanuit zijn hart, de delen klinken soms bizar, heftig en dan weer sereen en romantisch. Van Poucke bewees dat hij Schumann heeft doorgrond en speelde alles soepel, geanimeerd, technisch knap en vooral puur muzikaal. Hij schilderde als het ware de verschillende sferen en ontroerde door een persoonlijke interpretatie die de toehoorder in bewondering achterliet.
De cyclus over het leven van een vrouw, gaat van een smoorverliefd meisje, via het huwelijk en moederschap tot de dood van haar geliefde. Van pure vreugde naar diepe smart. De gedichten van Chamiso zijn door Schumann schitterend muzikaal vertaald. Emotioneel een opgave voor beide uitvoerders. De sopraan moet al die emotie juist overbrengen en de pianist begeleidt niet, hij speelt een volwaardige tegenpartij. De intro voor lied 1 wordt herhaald na het slotlied. Zo vormt de cyclus een perfecte ring, de trouwring die in het lied Du Ring an meinem Finger zo krachtig in de kwinten uitkomt: de kwint (H-mol en Es) die het woord EHE vormen. De afwisseling tussen introverte, jubelende vreugde en dodelijke smart mag van mij nog dikker in de verf gezet worden, maar dit duo overtuigde door een grote inleefbaarheid en een onderstreping van de perfecte ring waarbij het einde het begin is en het begin het einde vormt.
Als toegift werd Widmung van Schumann gezongen. De meest geschikte toegift, waarin hetzelfde thema de liefde en het verlies aangestipt worden.
ConcertenVlissingen presenteert jonge, goede musici die het publiek betoveren met prachtige muziek. Een aanrader dus.